Hoe creatief schrijven? Stephen King geeft tips

In mijn cursus creatief schrijven gaf docent Patrick Bernauw ons de volgende tip. Lees Over leven en schrijven van Stephen King. Dat boek beschouwde hij als basismateriaal voor mensen die iets creatiefs op papier willen zetten. Ik heb die tip meegenomen en er werk van gemaakt. Want Stephen King. Je mag er veel van zeggen, en er als Grote Literatuurkenner zelfs op neerkijken. Maar zeggen dat die man niet kan schrijven is meer dan een brug te ver. Ik heb al ettelijke boeken van hem gelezen, en er is geen enkele slechte bij. Ik denk aan Carrie, Cujo, Dolores Claiborne, 11/22/63, IT. Stuk voor stuk kleppers van formaat, prachtige verhalen met diep en grondig uitgetekende karakters.

Ben blij ook zijn Over leven en schrijven te hebben gelezen, want daarin slaat hij spijkers met koppen. Het enige nadeel? Ik loop al een tijdje rond en ben die spijkers in de loop der jaren al tegengekomen. Maar Over leven en schrijven is hoe dan ook een aanrader voor wie die spijkers nog zoekt. PS: creatief schrijven kan je ook toepassen in het schrijven van een klachtenbrief, bijvoorbeeld wanneer je een pakket hebt ontvangen, maar niet besteld.

Over leven en schrijven bevat geen enkel overbodig woord

In zijn inleiding overvalt King je met zijn basisregel: “Schrap alle overbodige woorden”. Die goede raad kreeg ik te horen in de cursussen copywriting en creatief schrijven: “In der Beschränking zeigt sich der Meister”, citaat van Goethe. In het eerste deel heeft King het over een aantal levenservaringen die hem hebben gevormd als schrijver. Volgens King word je niet geboren als schrijver, je ervaringen vormen je. Ik zat vol afschuw te rillen onder meer bij zijn verhalen over het tot drie keer toe doorboren van zijn trommelvlies. De dokter had nochtans gezegd dat het totaal geen pijn zou doen. Genoeg om een heel leven lang medische mensen te wantrouwen. Je komt ook te weten waar zijn liefde voor autofilms en films van het macabere soort – de zogenaamde Poefilms – vandaan komt. Zelf beschouwt King schrijven als telepathie: “Mijn geest ontmoet jouw geest”. Originele manier om zo naar schrijven te kijken.

Voor King is schrijven telepathie: “Mijn geest ontmoet jouw geest.”

Basistips bij het schrijven

King geeft in ‘Over leven en schrijven’ een aantal basistips bij het schrijven en illustreert dat met talloze details over zijn eigen boeken en ervaringen. Ik maak het mezelf gemakkelijk en gebruik bullet points. Eigenlijk not done in een tekst over creatief schrijven. Maar het is mijn blog en daarin doe ik wat ik wil.

• Gebruik je eigen woordenschat, ga nooit op zoek naar woorden die verhevener zijn dan de woorden die je dagelijks gebruikt, omdat dat zo zou moeten in literatuur.
• Gebruik eenvoudige, directe woorden, de eerste woorden die je te binnen schieten als je aan iets denkt.
• Pas je geleerde grammatica toe. Dat komt in se neer op het combineren van een zelfstandig naamwoord en een gezegde. Een voorbeeld vind je in de volgende zin: Rotsen exploderen.
• De volgende stijlstip moet iedereen al kennen: vermijd passieve vormen. King voegt eraan toe dat enkel timide schrijvers passief schrijven. Ik geef hem gelijk.
• Maak het de lezer makkelijk, zet hem altijd voorop, splits indien nodig een redenering op in twee delen.
• Vermijd bijwoorden. Volgens King is de weg naar de hel geplaveid met bijwoorden. Alweer origineel gezegd en gevonden. Bijvoorbeeld in dit soort zinnen. “Dat kun je niet menen”, zegt Bil ongelovig. Laat dat woordje ongelovig maar weg.
• Over de organisatievorm: je hebt een woord, dan een zin, en dan een alinea. Die laatste gebruik je minder gestructureerd in fictie. Eerlijk? Ik heb deze zin verbeterd. Ik had geschreven: “Die laatste wordt in fictie minder gestructureerd gebruikt”. Maar ik moet passieve vormen vermijden, niet? Zeker omdat ik niet van het timide soort ben.
• Grammatica, woordenschat en stijl creëren magie en maken een verhaal mooi.

“De weg naar de hel is geplaveid met bijwoorden”, volgens King.

Alinea’s maken de melodie

De afwisseling tussen woorden, zinnen en alinea’s, tussen lange en korte zinnen, veroorzaken ritme en melodie. In ‘Over leven en schrijven’ is volgens King is de alinea de elementaire eenheid van het schrijven, de plaats waar het samengaan begint en woorden een kans maken meer dan alleen maar woorden te zijn. Een versnelling gebeurt altijd op het niveau van de alinea, volgens King een fantastisch en flexibel instrument dat kan bestaan uit één enkel woord, maar ook pagina’s lang kan doorgaan. Wil je goed schrijven? Dan moet je die alinea-indeling goed onder de knie hebben en dat komt neer op véél oefenen. Je moet dus veel lezen en schrijven, vooral over dingen die je kent. Want dan gebruik je je eigen kennis en levenservaringen om het verhaal te verrijken.

Romans bestaan uit drie delen

In ‘Over leven en schrijven’ is volgens King de roman opgebouwd uit drie delen:

• de vertelling brengt het verhaal van A over B tot Z,
• de beschrijving creëert een zintuiglijke realiteit
• en de dialoog brengt personages tot leven door spreektaal.

En de plot dan, hoor ik je denken. Die hoort daar niet bij, zegt King. Een plot is er enkel voor fantasieloze mensen. Verhalen maken zichzelf terwijl je schrijft en dat heeft alles te maken met de fossielen die je bovenhaalt. Met de levenservaringen die je hebben gevormd tot schrijver. Zijn gouden regel? Wees eerlijk in het vertellen van het verhaal, maak je personages zo eerlijk mogelijk en wat ze vertellen zo waarheidsgetrouw mogelijk. Lezers knappen af op dialogen die je nooit hoort in het echte leven. Ook in de beschrijving bewandel je de gulden middenweg. Beschrijf niet te veel, maar ook niet te weinig, en verlies je niet in uiterlijkheden. Beschrijf vooral de sfeer. Kies originele beelden, eenvoudige woorden en vermijd clichés.

Het tempo is de snelheid van het verhaal

En dat tempo pas je aan aan je ideale lezer. Bij King is dat zijn vrouw Tabitha, letterlijk over leven en schrijven gesproken. De tweede versie van een verhaal moet trouwens altijd de eerste versie zijn min tien procent. Daar komt verstandig schrappen bij kijken. “To kill your darlings” dus, een aartsmoeilijk iets, dat weet elke schrijver. Ook een SEO-blogschrijver als mezelf. Hij geeft mij, specialist SEO Gent, de volgende praktische tips mee bij de revisie.

• Schrap herhalingen.
• Schrap overbodigheden om het verhaal te versnellen.
• Tweede versie = de eerste versie – 10%. Schrijf eerst met de deur dicht, gooi alles op papier wat in je opkomt. Schrijf vervolgens met de deur open, voor anderen, en kuis grondig op.
• Gebruik leesbare en makkelijk uitspreekbare namen.
• Schrap stuntelige voorgeschiedenissen, toneelaanwijzingen, uiteenzettingen van dingen die al duidelijk zijn.

Over leven en schrijven in het kort

In het eerste grote en zeer leesbare deel gaat het over de manier hoe King leerde schrijven. Het volgende grote deel gaat over de manier waarop jij beter kan schrijven. De rest van de roman is een vrijbrief:

“Je kunt schrijven, je zou het moeten doen, je moet lef hebben om te beginnen. Schrijven is magie, het is kunst, het is net zo goed het water des levens als elke andere vorm van kunst . En het is gratis, dus drink het.”

Wat een bewondering heb ik voor die man! Stephen King is een groot en vooral menselijk schrijver. En met deze positieve noot sluit ik deze blog af. Tot de volgende!

© C’bon

Misschien ben je ook geïnteresseerd in een van de volgende blogs?

Nieuwste van John Irving? Afknapper van formaat

Brieven uit Genua, pijnlijk eerlijk

Mijn vijfsterrenboeken 2017