Boekenlijst 2019 derde kwartaal: toppers en enkele floppers

Begin oktober alweer! Tijd om mijn boekenlijst 2019 derde kwartaal op jullie los te laten. 17 exemplaren deze keer, in het totaal 6.993 pagina’s. Zoals vanouds, lekker scanbaar, met sterren en een kort subjectief verslagje over wat het boek met me deed – ik ben nu eenmaal copywriter die van lezen houdt. Verdere uitleg is niet nodig lijkt me. Geniet ervan!

Wil je op de hoogte blijven van mijn gelezen boeken? Schrijf je dan in op mijn nieuwsbrief, via het invulveld rechtsboven. Gewoon doen!

Hier komt mijn boekenlijst 2019 derde kwartaal aan: 1-5

Alleen maar helden door Charles Lewinsky
****

Puike reconstructie van het oorlogsverleden van een Amerikaanse filmster die prat gaat op zijn roemruchte, heldhaftige acties in WOII. Daar blijkt niet veel van waar te zijn. De verteller haalt zijn informatie uit verschillende bronnen. Je krijgt interviews met Titi te lezen, vroeger actrice, nu oude bardame met litteken op het gezicht. Die gesprekken zijn gewoon getranscribeerd, zonder correcties, de ene onafgewerkte zin volgt op de andere net zoals in spreektaal. Maar het leest allemaal vlot, zeker door de aanwezige humor. Titi speelde in Kastelau de acteerrol van haar leven, eigenlijk jammer dat niemand die ooit heeft gezien.

Lewinski maakt het nationalistisch gedachtengoed vaak belachelijk. “Fantaseer het verleden van een plaats, doe het in rijm en alles schrijft zichzelf. Klopt het aantal lettergrepen niet, zet er dan bloed, bodem of volk bij.” Ook de burgemeester van Kastelau is een wandelend nazicliché, een volslagen belachelijke vent die door zijn functie iedereen terroriseert. Aanrader.

Mythos: De Griekse mythen herverteld door Stephen Fry
***

Blij dat deze uit is! Niet omdat dit boek slecht is, want dat is het niet. Wel omdat ik vanaf ongeveer de helft een intense behoefte voelde om weer iets geloofwaardiger verhalen te lezen. Als kind heb ik de Griekse mythen werkelijk verslonden, het vak ‘Antieke cultuur’ was mijn lievelingsvak op school. Nu wou ik als 53-jarige “De Griekse mythen herverteld”, en dan nog door Stephen Fry, herlezen, om even te kijken naar de impact nu. En het was meteen overduidelijk dat vadertje Tijd en moedertje Ervaring hun werk hebben gedaan. Ik geraak als 53-jarige veellezer niet meer zo gauw onder de indruk. Af en toe stak Verveling ferm de kop op. En ik vind dat erg, want de stijl is goed, de verhalen zijn fijn, de af en toe humoristische vergelijkingen met de huidige maatschappij zitten er boenk op. Toch deed het geheel me weinig. Ligt volledig aan mij.

De tolk van Java door Alfred Birney
**

Hoe heeft dit boek de Libris kunnen winnen? Zaten de Nederlanders in de knoop met hun koloniale verleden en bekroonden ze het daarom? Dan vind ik het eveneens genomineerde ‘Het smelt’ stukken beter, terwijl ik dat ook maar twee sterren gaf. Een Indo-zoon vertelt over zijn jeugd met zijn agressieve vader die hem alle hoeken van de kamer liet zien. Dat doet hij in lezenswaardig proza – daarom de twee sterren. Ook de vader was in zijn jeugd slachtoffer van fysieke agressie van iedereen in zijn omgeving, werd tolk in Java ten tijde van WO II, folterde gevangenen om ze te doen praten en vermoordde mensen bij de vleet.

De vader probeerde zijn oorlogsmemoires aan Nederlandse uitgeverijen te slijten maar slaagde daar niet in. Logisch want ze trekken op niets, zijn geschreven in een verschrikkelijke dagboekstijl en sommen louter details op van de een na de andere slachtpartij, meer dan de helft van het boek lang. Genoeg om je alle leesplezier te ontnemen.

De orde van de dag door Éric Vuillard
*****

Dit boek is literaire geschiedschrijving van de bovenste plank, over het begin van WOII, de annexatie van Oostenrijk door Hitler. Doorgaans zijn politieke manoeuvres moeilijk te volgen, ook in geschiedschrijving. Maar de auteur legt alles zo helder, bevattelijk en empathisch uit in echte mensentaal, hier en daar doorspekt met een kwinkslag. Ongelooflijk goed! Het begint met de samenkomst van 24 belangrijke industriëlen die hun portefeuille bovenhalen om de barbarij van het nazisme financieel te ondersteunen: “24 rekenmachines aan de poorten van de hel”. Na de oorlog wordt deze hulp onder de mat geveegd, worden de bedrijven nog groter en de bazen nog rijker. Misdadigers in de oorlog blijken erna enkel onschuldige lammetjes, alles slechts een “verdrietige vergissing”. De alledaagse propaganda zorgde ervoor dat Hitler als vanzelf een van de grootste vernietigers van de maatschappij kon worden. Duidelijk knipperlicht voor de tijden van nu. Lezen die handel!

Het woud der verwachting door S. Haasse
*****

De Bourgondiërs van Bart Van Loo en Het woud der verwachting van Hella S. Haase vullen elkaar perfect aan. Nu lees ik alles vanuit het standpunt van De hertog van Orléans, de aartsvijand van de hertog van Bourgondië. Had ik in het boek van Van Loo nog sympathie voor de Bourgondiërs, dan weet ik nu hoe verschrikkelijk oneerlijk en onbetrouwbaar zij zich hebben gedragen. De andere kant van de medaille dus. Magistraal en prachtig gedetailleerd verhaal. Het is alsof Haase in het hoofd van haar protagonisten zit en door hun ogen kijkt. Ze lijkt overal bij aanwezig en geeft verslag als tijdgenote. De ene keer zit je in volle thrillerspanning te lezen, de andere keer waan je je in een avonturenroman, dan weer bevind je je in het midden van een hoofse romance. Hella slaagt erin van de hertog van Orléans een man van vlees en bloed te maken. Topschrijfster.

Boekenlijst 2019 derde kwartaal: 6 – 10

Hoogmoed door Richard Hemker
****

Genoten van de weelderige taal en woordenschat, hoewel ik veel woorden moest opzoeken. Of weet jij wat daimon, epistemologie, theosofisch, exercitie, cartoleria, aviditeit, antroposofisch, statuur en demiurg betekenen? Afwisselend gestructureerd verhaal over zijn leven in de Ardennen nu, en het verhaal van zijn jeugd. Vrienden, vriendinnen en ouders passeren de revue, de beschrijving van zijn moeder is tenenkrullend goed. Het blijft wel allemaal vrij hermetisch, en hoe verder je komt, hoe hermetischer het wordt. Maar zoals ik al zei: de rijke taal maakt veel goed. Lang geleden dat ik nog zo van ellen-, soms zelfs paginalange zinnen genoten heb. Je merkt dat de schrijver een klassieke opleiding heeft gehad, maar hij springt heel origineel om met die kennis. De hervertellingen van de klassieke mythen hebben me echt bekoord. Groot beeldend schrijftalent. Maakt toch wel wat gevoelens van jaloezie bij me wakker.

De moord op Commendatore Deel 1 & Deel 2 door Haruki Murakami
**

Toegegeven, het verhaal leest vlot en ik ben er lang in meegegaan, hoe ongeloofwaardig de gebeurtenissen ook. Tot het punt waarop ik zei: “ça suffit”, en ik ben toch een paar keer op zo’n punt beland. Ik heb me trouwens meer dan eens zitten vervelen tijdens het lezen. Sommige passages zijn véél te lang uitgesponnen. Ook de vele herhalingen vielen me op. Murakami denkt precies dat hij bepaalde details telkens opnieuw moet herhalen, wellicht omdat die domme lezers van hem anders niet zouden kunnen volgen. Van onderschatting van zijn publiek gesproken. Ook negatief: die voortdurende aandacht – ik zou zelfs het woord obsessie in de mond durven nemen – voor de borstjes van Marie. Of staan die als metafoor voor iets, of is het alleen maar een “Idea” in mijn hoofd? Neen, niet overtuigd. Las dit als e-book. Had ik het boek op papier, dan ging het linea recta naar het boekenkastje.

Heren van de thee door Hella S. Haasse
****

Las dit boek omdat het als meesterwerk van Hella S. Haase wordt beschouwd, en dat kan al tellen want ze heeft zoveel goede dingen geschreven. Het vertelt het verhaal van een Nederlands gezin op een theeplantage in Java, tegen de achtergrond van de koloniale politieke ontwikkelingen. Daar had ik aanvankelijk mijn bedenkingen bij, want lezen over de politiek in een exotisch land vind ik vaak moeilijk. Gelukkig was dat slechts een klein luik. Haase beschrijft vooral de problemen in het gezin en baseert zich op nagelaten brieven. Zo vertelt ze over de niet ingeloste verwachtingen van vrouw Jenny die uiteindelijk depressief ten onder gaat. Echtgenoot Rudolf voelt zich dan weer achteruit gesteld ten opzichte van zijn broers, hij heeft nooit de bewondering van zijn familie gehad die hij dacht te verdienen. De familieconflicten zijn allemaal heel herkenbaar. Door de prachtige natuurbeschrijvingen waande ik me midden in de jungle.

De tas van de leraar door Hiromi Kawakami
*****

Dit boek heeft me tot tranen toe geroerd. Ben dan ook een romantische ziel voor wie ‘Het wordt spectaculair. Beloofd.’ van Zita Theunynck boek van het jaar 2018 was. Heb genoten van dit langzaam opgebouwde verhaal over een zich even langzaam ontluikende en evoluerende liefde. Tussen een vrouw van 38 en een man die haar vader zou kunnen zijn. Er is niet alleen een verschil in leeftijd tussen hen beiden, ook een duidelijk verschil in ontwikkeling. De vroegere leraar heeft zoveel meer bagage dan zijn vroegere studente die blijkbaar nooit heeft opgelet op school. Maar liefde, de gemeenschappelijke passie voor lekker eten en sake overwint alles. Mooie stijl, eenvoudige woorden, chronologisch verteld. Lezen over die beleefde en attente omgangsvormen die in Japan heersen, is ook een meerwaarde. Mooi liefdesverhaal dat me werkelijk heeft aangegrepen.

Smilla’s gevoel voor sneeuw door Peter Høeg
****

Goede misdaadthriller, al was het maar omdat alles wordt opgelost zonder dat er politie aan te pas komt. Het ligt allemaal aan het onverzettelijke, nooit opgevende karakter van Smilla dat er een antwoord komt op de vraag: wie is verantwoordelijk voor de dood van een klein kind, en vooral, waarom? De politie interpreteert de val van het kind van een besneeuwd dak als ongeval, maar Smilla’s oog merkt aan de afdrukken in de sneeuw dat het om meer gaat. En wat dat is, wil ze kost wat kost uitzoeken. Smilla is afkomstig van Groenland, de meest noordelijke provincie van Denemarken. Hoewel ze “maar” een Eskimo is, slaagt ze er door haar intelligentie en onverzettelijke karakter in letterlijk ijsbergen te verzetten. Smilla is zo’n “kroes voor baby’s die altijd overeind blijft”. Ongelooflijk wat ze meemaakt en uit welke situaties ze zich weet te redden. Alweer veel bijgeleerd, onder meer over ijs.

Boekenlijst 2019 derde kwartaal: 11 – 15

Jij bent mijn mes door David Grossman
*

Niet mijn meug. Vanaf pagina 50 wist ik al dat het niets ging worden, maar ik zette door omdat K., een veellezende vriendin met een uitmuntende smaak, dit als hét beste boek ever omschrijft. Helaas, wat ik aan het lezen was vond ik enerverend saai. Het uitgangspunt mag er zijn. Een man ziet een onbekende vrouw op een reünie, is onder de indruk en begint haar brieven te schrijven. Maar zulke pedante brieven vol narcistische eigenwaan heb ik nog nooit gelezen. Maar wat erger is, die vrouw gaat daarop in! Mocht ik zo’n brieven krijgen, ik geef die man meteen aan voor stalking. Je krijgt ook alleen maar zijn brieven te lezen en niet haar antwoorden, en dat beschouw ik als een gemis. Haar dagboekfragmenten komen pas in deel twee aan bod, zo’n 250 pagina’s verder. Het idee dat het boek dan zou beteren, deed me verder lezen. Helaas pindakaas.

Tot ziens daarboven door Pierre Lemaitre
**

Weer zo’n miskleun! Dit boek heeft de Prix Concourt gewonnen in Frankrijk, een hoge literaire onderscheiding, en krijgt ook op Goodreads een hoge rating. En ik vraag me weer af hoe dat toch mogelijk is. De film vond ik een duister sprookje, vol uitvergrote eendimensionale figuren. Nu begrijp ik waarom: het boek beschrijft ook alleen maar zwart-wit-karikaturen. Geen enkel personage is uitgewerkt zoals je dat in een goede roman verwacht. Eén karaktertrek volstaat om een personage te typeren. Wat meer is, ook de stijl vond ik niets speciaals. Zelfs in de slechtste boeken die ik lees, staat er wel eens een zin die ik aanduid als origineel. Hier geen enkele. Integendeel, af en toe dacht ik: “Dit is toch echt niet mooi beschreven”. Sommige passages zijn veel te lang uitgesponnen, minder woorden ware beter geweest.

Velen vinden dit boek wellicht goed omdat het over twee sukkelaars gaat, ik heb helaas iets meer nodig. Een van de slechtste ervaringen uit mijn boekenlijst 2019 derde kwartaal.

De stilte van de vrouwen door Pat Barker
****

In vergelijking met ‘Mythos’, waarin Stephen Fry een onophoudelijke reeks Griekse mythen hervertelt tot je er echt wel genoeg van hebt, is dit boek een verademing. Dit verhaal buigt zich over één bepaalde periode in de Trojaanse oorlog en slaagt erin de personages, en dan vooral de vrouwen, breed uit te tekenen. Je krijgt een concreet beeld van wat die macho-oorlogen in de antieke wereld betekenden voor de vrouwen van de overwonnen en gedode tegenstanders. Zij waren niet meer dan dingen, voorwerpen waar je mee kon doen en laten wat je wilde. Vrouwen moesten vooral stil zijn, hun benen spreiden en hopen dat hun nieuwe heer, dikwijls ook de moordenaar van hun dierbaren, tevreden bleef. Dat geldt ook voor de grote veldheer Achilles, hij kiest uit de overwonnen vrouwen de wondermooie Trojaanse koningin Briseïs tot slavin. Ze blijkt zijn eigen Helena. De (half)goden worden personages van vlees en bloed. Fraai.

Het dikke schrift / Het bewijs / De derde leugen door Ágota Kristóf
*****

Ik was onder de indruk van deze drie boeken toen ik ze de eerste keer las rond mijn twintigste. Nu, zoveel gelezen boeken rijker, ben ik misschien nog meer onder de indruk. Je leest over de meest gruwelijke daden, gedachten en gebeurtenissen, verteld in de meest koude, kille en afstandelijke stijl die ik ooit onder ogen heb gehad. Het eerste boek lijkt een vrij rechtlijnig, wreedaardig verhaal over een stel tweelingbroers. Het tweede boek licht een tip van de sluier op. Enfin, dat denk je toch. En dan komt dat derde boek dat alles uit de vorige boeken in vraag stelt. Wat je uiteindelijk moet gaan geloven, wat er is waar en wat niet, daar heb je zelfs op het eind nog geen idee van. Toch heb ik geen seconde spijt dat ik dit heb herlezen. Intrigerende topliteratuur, wreed beeld van het leven achter het IJzeren Gordijn.

Jij bent van mij door Peter Middendorp
****

Graag gelezen, ten eerste om de inhoud. Helemaal niet exhibitionistisch zoals ik had gevreesd. Een boek over de moord op een dorpsmeisje, verkrachting incluis, in een weiland, door een dorpsboer. Dat kan wel eens aanleiding geven tot teksten van een laagstenieuwsniveau. Niet dus. Alles blijft sereen, niets wordt als dusdanig benoemd, er is ruimte om de zaken zelf in te vullen. Ook de racistische ondertoon bleef matig, ook al komen asielzoekers als mogelijke daders in beeld. Ten tweede om de mooie taal. Wat houd ik van dit eenvoudige Nederlands. Korte actieve zinnen. Soms zinnen van amper een paar woorden. Geen enkele moeilijke zinswending. Zou die stijl typisch Nederlands kunnen zijn, zo eenvoudig als de boeren daar? En ten derde om de structuur. Het boek vlot van toen naar nu, naar gisteren en weer naar vandaag. Alles loopt naast en door elkaar heen. En toch is alles makkelijk te volgen. Puik!

En met dit boek haalde ik trouwens mijn Reader’s Challenge 2019 op Goodreads binnen: 52 boeken. En dit boek behoort nog tot mijn boekenlijst 2019 derde kwartaal. Ik heb dus nog drie maanden te gaan! Volgend jaar zet ik dat streefcijfer toch wat hoger. Een beetje ambitieus door het leven gaan, kan toch geen kwaad.

Boekenlijst 2019 derde kwartaal: 15 – 17

De meeste mensen deugen door Rutger Bregman
*****

Fijn, optimistisch boek. Had ik nodig als ouder en iets cynischer wordende dame. In het eerste deel toont Bregman aan dat de resultaten van enkele van de meest invloedrijke psychologische tests – basismateriaal in psychologische en sociale studies –in scène zijn gezet. Toevallig door valsspelende wetenschappers die ‘niet deugden’. Om wereldwijd erkenning te krijgen toonden ze aan dat het laagje beschaving dat de mensen kenmerkt ultradun is, dat mensen in se wezens zijn die beesten worden zodra het hen uitkomt. Helaas hebben die valse en foutieve testresultaten geleid tot het huidige wereldbeeld dat mensen slecht zijn. Ook het maatschappelijk leven zoals we dat nu kennen is op die inzichten gebaseerd. Mensen zijn van nature slecht, ze moeten dus dingen aangeleerd en opgelegd krijgen. Terwijl er geen aandacht meer is voor die o zo belangrijke én goede intrinsieke motivatie. Met allerhande voorbeelden bewijst Bregman dat mensen wel deugen. Vlot geschreven doordenker. Aanbevolen!

Het huis aan het meer door Thomas Harding
***

Lezen over de geschiedenis van Duitsland is geen lachertje, want die wordt gekenmerkt door onmenselijke wreedheid. Je leest over een huis dat aan een meer staat, dicht bij Berlijn. Gebouwd door een jood die door het nazisme de wijk naar Engeland moet nemen. Aan de hand van zijn belevenissen en die van de vier andere families die vervolgens in het huis komen wonen, krijg je een idee hoe het leven in (Oost-)Duitsland evolueerde. De muur bevindt zich letterlijk in hun voortuin, omdat die net tussen hun huis en het meer wordt gebouwd. Stel je voor, van de ene dag op de andere gedaan met zwemmen. Het wantrouwen en gespioneer van de burgers in dienst van de Stasi maken het verdere leven moeilijk, maar ook de val van de muur brengt niet het verhoopte geluk.

Geen opbeurende literatuur en ook de stroeve schrijfstijl kan beter. Sommige passages vol ontelbare adjectieven en bijzinnen zijn moeilijk leesbaar. Maar het beklijvende verhaal blijft toch wel lang hangen, heb ik gemerkt.

© C’bon

Ook geïnteresseerd in mijn andere boekenblogs uit 2019?

Begin juli? Tijd voor mijn boekenlijst 2019 tweede kwartaal

Eind maart? Hier is mijn boekenlijst 2019 eerste kwartaal